Euthanasie en sacramenten sluiten elkaar uit. Iemand die voornemens is zijn leven te (laten) beëindigen ontbeert daardoor de juiste gesteltenis om de sacramenten te ontvangen. Dat schrijven de Nederlandse bisschoppen in een verklaring naar aanleiding van de kwestie Liempde. Daar ontstond commotie toen de pastoor weigerde mee te werken aan een kerkelijke uitvaart van een parochiaan die euthanasie had laten plegen.
Verschillen
In hun reactie onderscheiden de bisschoppen twee situaties. De eerste betreft het verzoek om sacramentenbediening terwijl de betreffende persoon voornemens is zijn leven te laten beëindigen door euthanasie of zelfdoding.
“In dit verzoek ligt een dubbele tegenspraak”, aldus de bisschoppen. “Betrokkene wil de regie over zijn leven en dood in eigen handen houden, terwijl men in het ontvangen van de sacramenten zich juist overgeeft aan Gods liefdevolle ontferming.” De mens heeft geen beschikkingsrecht over het eigen leven of dat van anderen. “Alleen aan God komt het toe te beschikken over het leven en de dood van de mens, die Hij naar Zijn beeld en gelijkenis heeft geschapen. Bij iemand die voornemens is zijn leven te (laten) beëindigen ontbreekt daardoor de juiste gesteltenis om de sacramenten te ontvangen.”
“Door in te gaan op het verzoek om in deze situatie de sacramenten toe te dienen en afspraken te maken over de uitvaartplechtigheid zou de priester bovendien de indruk kunnen wekken dat hij met het levensbeëindigend handelen akkoord is. Dit zou de verkondiging van de Kerk ten aanzien van het aan het menselijk leven verschuldigde respect ondermijnen.”
Uitvaart na euthanasie
“Een andere situatie doet zich voor wanneer de priester wordt verzocht om een kerkelijke uitvaart te verzorgen voor iemand die door suïcide of euthanasie zijn leven heeft beëindigd of laten beëindigen. Als betrokkene daartoe heeft besloten, terwijl hij door emoties, angst en stress was overmand, is zijn innerlijke vrijheid en daarmee de toerekenbaarheid van de daad verminderd. In deze situatie kan de priester na rijp beraad tot de conclusie komen dat hij voor betrokkene een kerkelijke uitvaartplechtigheid kan houden.”
De bisschoppen benadrukken dat het niet gaat om “zelf geformuleerde regels”, maar om “normen die voortvloeien uit Gods scheppingsordening en uit het wezen van de sacramenten zoals Christus die heeft ingesteld, en die zij niet eigenmachtig kan aanpassen of veranderen. Het is haar taak deze normen voor te houden.”
Pijnbestrijding
“Ten onrechte wordt wel gezegd dat euthanasie of medische hulp bij suïcide onontbeerlijk is om aan een ondraaglijk lijden een einde te maken. Hoewel de Kerk verkondigt dat het lijden gedragen in vereniging met Christus, een bijzondere waarde in zich kan dragen, leert zij tevens dat het een opdracht is om pijn en andere symptomen naar vermogen te bestrijden. Hierbij kan men, wanneer er geen alternatieven voorhanden zijn om het lijden tot draaglijke proporties te verminderen, het risico nemen dat als bijwerking van zware pijnstillende middelen het leven wordt verkort. Tevens is het geoorloofd door slaapmedicatie het bewustzijn te verminderen of te onderdrukken, ook al kan dat leiden tot bespoediging van het levenseinde. Voorwaarde hierbij is dat op geen enkele andere manier pijn en andere symptomen tot draaglijke proporties kunnen worden teruggebracht en de dosis van de toegediende slaapmiddelen niet uitgaat boven wat nodig is voor de symptoombestrijding.”
De bisschoppen hebben tevens besloten de in 2005 uitgevaardigde maar niet gepubliceerde richtlijnen publiek beschikbaar te maken. De nota ‘Pastoraat rond het verzoek om euthanasie of hulp bij zelfdoding’ is via de website www.rkkerk.nl verkrijgbaar.
