Stil, vredig en autonoom? Word kluizenaar!
Weg van de wereld
Vanaf eind april heeft de 58-jarige Belg Stan Vanuytrecht een wel heel speciale nieuwe baan: kluizenaar in het Oostenrijkse Saalfelden.
De vacature ging de wereld rond: op 1.400 meter hoogte aan een bergwand in Oostenrijk wonen, op zo'n drie kwartier wandelen van de bewoonde wereld, zonder stromend water, verwarming, elektriciteit en internet. Eisen: een „verbinding met het christelijke geloof" hebben en „in vrede met zichzelf" zijn.
Kluizenaar worden, iets voor jou? Wel voor Stan Vanuytrecht (58), een diaken uit het Belgische Diest. Hij verhuist eind april naar een 350 jaar oud eenpersoonsklooster, ook wel hermitage of kluis genoemd, in Saalfelden.
Het was voor hem „totaal onverwacht" dat hij het is geworden. Maar hij is er blij mee. „Ik verlangde al langer naar een leven als kluizenaar. Ik heb een sollicitatie ingestuurd maar kreeg al snel een telefoontje uit Oostenrijk dat het nooit hun bedoeling was geweest om wereldwijd naar een nieuwe kluizenaar te zoeken." Zo'n vijftig kandidaten van de VS tot Oekraïne en Denemarken meldden zich, maar de pastorie wilde liever een Duitssprekend persoon uit de omgeving. „Ik had mijn verwachtingen dus al opgeborgen."
Innerlijke rust
Maar toen Vanuytrecht met vakantie ging met zijn broer, besloten ze de kluis van Saalfelden te bezoeken. Hij raakte aan de praat met de burgemeester en de pastoor. „Drie weken geleden belde de pastoor dat ik het na ons gesprek toch was geworden. Ik zou eerst deze zomer in België een trappistenklooster in gaan, maar in een kluis verblijven is nog mooier."
Waarom iemand kluizenaar wil worden? „Ik hou van de eenzaamheid", zegt Vanuytrecht. „'s Ochtends en 's avonds is daar totale stilte. Op die momenten ga ik me richten op het gebed en de lectio divina . Ik heb al een rustige aard maar hoop daar nog meer innerlijke rust te bereiken."
Vanuytrecht wordt niet betaald voor de 'baan', maar daar gaat het volgens hem ook niet om. „Ik ben gepensioneerd en financieel onafhankelijk. Ik zie mijn werk, ook als diaken, niet als iets om van te overleven maar als een roeping. Ik wil mensen iets meegeven om zich beter te voelen."
Want minstens zo belangrijk als de rust, is voor Vanuytrecht het menselijk contact. Onderdeel van de functie-omschrijving is namelijk dat de kluizenaar van tien uur 's ochtends tot drie uur 's middags de kloosterdeuren opent om wandelaars en gelovigen binnen te laten, met ze te praten en waar nodig steun te bieden.
Een keer per week douchen
Een kluizenaar die menselijk contact heeft, is dat niet tegenstrijdig? Nee hoor, zegt Vanuytrecht. „In onze moderne maatschappij missen we het luisterend oor van buren, collega's. Soms willen mensen gewoon hun verhaal kwijt zonder oordeel en zonder oplossingen. Straks ben ik herkenbaar als iemand die dat luisterende oor kan bieden voor de mensen die langskomen. Als ze dat willen tenminste, ik zal me niet opdringen."
Nu heeft de aankomend kluizenaar nog gewoon een mailadres en mobiele telefoon. Probeert hij met het kluizenaarschap misschien ook te ontkomen aan de moderne tijd? Vanuytrecht: „Ik heb altijd al mijn bedenkingen gehad bij sociale media, ik noem ze liever asociaal, maar aangezien ik ze niet nodig heb, hoef ik er ook niet voor te vluchten."
Het kluizenaarschap is in Saalfelden ook wel een beetje gemoderniseerd. Vanuytrecht heeft een houtkachel om te koken en en een mobiel voor noodgevallen, opgeladen met een zonnepaneel. Hij komt bovendien ook soms zijn hermitage uit. De kluizenaar zal wekelijks boodschappen doen in de supermarkt en het plaatselijke sportcentrum bezoeken om te douchen. Vanuytrecht: „En als mijn dochter straks bevalt, zal ik haar ook opzoeken in België."
Een heremiet of kluizenaar woont, vaak om religieuze redenen, alleen en buiten de bewoonde wereld in een hermitage, ook wel kluis genoemd. Stilte, eenzaamheid en matigheid zouden een goede grond voor gebed en introspectie vormen.
Een kluizenaar kan wel mensen spreken. In de loop der eeuwen is hij gaan dienen als luisterend oor en spiritueel adviseur, o.a. voor passerende pelgrims.
In 2001 werd in Nederland een nieuwe kluis gesticht , de enige in het land die op dit moment door een kluizenaar bewoond wordt: de Besloten Tuin in Warfhuizen, Groningen.
Dit artikel is verschenen in het NRC Handelsblad van woensdag 26 april op pagina 5
https://www.nrc.nl/nieuws/2017/04/26/stil-vredig-en-autonoom-word-kluizenaar-8412916-a1555995
Mathieu Wolfs
